Zimowe wieczory to doskonały czas na delektowanie się korzennym smakiem i słodkim aromatem rozgrzewających napojów i drinków! W Polsce istnieje długa tradycja ich spożywania. Współcześnie wyjątkowego smaku dodają im nierzadko dopiero egzotyczne owoce i korzenne przyprawy, pochodzące z najcieplejszych regionów świata. Jak przygotować i serwować najsmaczniejsze rozgrzewające koktajle i trunki oraz napoje bez zawartości alkoholu?
Napój znany od wieków
Chociaż minęły już tysiące lat, początki tradycji picia grzańca brzmią znajomo. W czasach antycznych grzane wino było bowiem… świątecznym, grudniowym przysmakiem starożytnych! W jego skład oprócz wina i miodu wchodziły też pieprz, suszona żywica, liście laurowe, daktyle i szafran. Tak przygotowany trunek Rzymianie pili 25 grudnia, w dniu zwanym Sol Invictus (dopiero od IV wieku n.e. data ta z chrześcijańskie święto Bożego Narodzenia).
Zwyczaj picia grzanego alkoholu nie upadł wraz z Cesarstwem Rzymskim, ale ewoluował w średniowieczu. Grzane wina i miody pite były na królewskich dworach w całej Europie. Niektórzy uznawali go nawet za lekarstwo i przepisywali grzaniec na przeziębienie oraz inne dolegliwości – nawet takie, jak reumatyzm. W wielu krajach grzane wino było – i jest nadal – tradycyjnym elementem obchodów Świąt Bożego Narodzenia.
Słowianie, a później Polanie uwielbiali gorące miody. Pili je w zamierzchłych czasach także Celtowie, Wikingowie, Grecy i Rzymianie. Kiedyś były niezwykle popularne, a dziś pite są wyłącznie przez koneserów. W Polsce w renesansie oprócz miodów pitnych chętnie spożywano grzane piwo z jajkiem. Żółtka ucierało się z twarogiem i miodem, zalewało zagrzanym z goździkami i cynamonem piwem i podawało… z grzankami. Ten zwyczaj również przetrwał do dziś, a przepis został tylko odrobinę zmodyfikowany. Z żółtkami i śmietaną oraz korzennymi przyprawami podawano również w Polsce w tym czasie grzane wino.
Do tradycyjnych rozgrzewających napojów zaliczany jest również rum, który spopularyzowała kolonizacja obu Ameryk przez państwa europejskie. Podobno piraci dodawali do niego prochu strzelniczego, by poprawić jego właściwości rozgrzewające! Z tym regionem świata związany jest także świąteczny poncz – mieszanka alkoholu z cytrusami, gorącą wodą lub herbatą i przyprawami korzennymi.
Rozgrzewające napoje nie muszą mieć alkoholu. Te właściwości posiadają wszak same korzenne przyprawy. Jednym z najciekawszych naparów tego typu jest pochodząca z Indii masala czaj – czarna herbata połączona z mlekiem, cukrem lub melasą, kardamonem, imbirem, pieprzem, cynamonem, goździkami, a nawet kolendrą. Wreszcie ulubionym zimowym napojem dzieci i dorosłych jest gorąca czekolada, która obok właściwości rozgrzewających dostarcza do organizmu także magnez. Można ją modyfikować na wiele sposobów, dodając korzennych przypraw lub… chili.
Zasady przygotowywania grzanych napojów
Grzane napoje muszą być przede wszystkim serwowane gorące. Należy jednak pamiętać, że alkohol łatwo się wygotowuje, dlatego chcąc zachować jego aromat i właściwości, nie należy dopuścić trunku do wrzenia.
Tradycyjnie do grzańców dodaje się korzenne przyprawy. Należą do nich m.in. cynamon, imbir, anyż, goździki, kardamon, ziele angielskie i pieprz. Zamiast korzystać z gotowych mieszanek przypraw albo ich sproszkowanych wersji, lepiej używać ich w całości lub ucierać je w moździerzu. Aby ich olejki aromatyczne w pełni się uwolniły, najlepiej jest je długo podgrzewać. W tym celu trzeba wrzucić je do garnka z napojem przed podgrzaniem, a następnie przełożyć je do szklanek.
Smak wielu grzańców poprawią także owoce cytrusowe. Najlepsze będą pomarańcze i cytryny. Trzeba pamiętać o ich uprzednim sparzeniu i wyszorowaniu oraz o tym, że nie należy ich poddawać obróbce cieplnej, ponieważ stracą zarówno smak, jak i wygląd oraz witaminy. Mogą służyć także jako dekoracja – wystarczy w plaster pomarańczy lub cytryny wbić goździki, a przez środek przełożyć laskę cynamonu, by ozdobiły każdy rozgrzewający drink na przeziębienie i poprawę nastroju. Mogą być też dekoracją dzbanka wypełnionego grzańcem – aby uniknąć rozlewania, należy nabić je na długi patyk do szaszłyków.
Grzane piwo
Grzane piwo na przeziębienie? To brzmi zachęcająco! Zawarte w nim witaminy i antyoksydanty wraz z rozgrzewającymi dodatkami na pewno poprawią samopoczucie chorego. Tego typu grzaniec można przygotować w nowoczesnej formie lub wzbogacić go o tradycyjne żółtko.
Do przygotowania GRZANEGO PIWA potrzebne będą:
- Jasne piwo: 500 ml
- Plastry pomarańczy: 3
- Goździki: 5 sztuk
- Laska cynamonu
- Imbir: 3 cm kawałek pokrojony na plasterki
- Miód: 3 łyżki
Opcjonalnie:
- Żółtko: 1
- Cukier: 2 łyżeczki
W garnku podgrzać piwo i przyprawy. Uważać, aby go nie zagotować. Do naczynia włożyć plastry pomarańczy i miód, następnie zalać je gorącym napojem i dokładnie wymieszać. W wersji tradycyjnej żółtko utrzeć z cukrem i zmieszać z piwem i przyprawami – podgrzać, ale nie gotować.
Grzane wino
Grzane wino na przeziębienie, rozgrzanie i poprawę nastroju w ciemne, zimowe wieczory musi być aromatyczne i słodkie. Zamiast kupować gotowe i zabutelkowane grzańce, warto przygotować je samodzielnie z półsłodkiego lub słodkiego czerwonego wina. Nie musi to być trunek z wysokiej półki – wystarczające będą jego najpopularniejsze gatunki.
Do przygotowania GRZANEGO WINA potrzebne będą:
- Czerwone wino: 750 mililitrów,
- Plastry soczystej pomarańczy: 6 grubych
- Goździki: 10-20 sztuk
- Laski cynamonu: 3 sztuki
- Gwiazdki anyżu: 4 sztuki
W pomarańczę wbić goździki i włożyć minimum po 2 plastry do przygotowanych szklanek. Przełożyć do nich także cynamon i anyż. Wino podgrzać, nie doprowadzając do wrzenia. Zalać nim cytrusy i przyprawy. Odczekać 3-4 minut, serwować gorące.
Herbata z prądem
Rozgrzewające napoje to także herbaty. W najzimniejszym dniu warto sięgnąć po filiżankę naparu z tzw. „prądem”, czyli dodatkiem alkoholu. Taki napar jest często elementem obowiązkowym menu w góralskich knajpkach. Z łatwością można przyrządzić go także w domu.
Do przygotowania HERBATY Z PRĄDEM potrzebne będą:
- Czarna herbata: 200 ml
- Rum, wódka, vermut, martini, koniak lub whisky: 50 ml
- Sok wiśniowy, malinowy, świeżo wyciśnięty z cytryny lub pomarańczy: 50 ml
- Cynamon: szczypta
- Ewentualnie miód albo cukier do smaku
W filiżance lub szklance zmieszać herbatę, alkohol, ulubiony sok i przyprawy. Dokładnie zamieszać. Z herbatą świetnie będzie komponował się każdy słodki lub wysokoprocentowy alkohol oraz sok z cytrusów czy samorobny syrop z letnich owoców ogrodowych. Z kolei najlepsza herbata z alkoholem na przeziębienie to napar połączony z ulubioną nalewką!
Grzany rum
Drink z rumem to nie tylko pite w wakacje Mohito czy Cuba Libre! Warto sięgnąć po jego rozgrzewającą wersję – popularny na całym świecie Hot Buttered Rum - która szybko poprawi nastrój i pomoże uporać się z bólem gardła!
Do przygotowania GRZANEGO RUMU potrzebne będą:
- Rum (najlepiej ciemny): 100 ml
- Gorąca woda: 250 ml
- Miękkie masło: 1 łyżka
- Brązowy cukier: 1 łyżeczka
- Cynamon: 0,5 łyżeczki
- Gałka muszkatołowa: 0,5 łyżeczki
- Ziele angielskie: 0,5 łyżeczki zmiażdżonego w moździerzu
- Pasta waniliowa, wnętrze laski wanilii lub cukier wanilinowy: 0,5 łyżeczki
- Laska cynamonu do dekoracji
Wszystkie sproszkowane przyprawy i wybrany ekstrakt z wanilią utrzeć z masłem i cukrem. Przełożyć je do kubka i zmieszać z rumem w temperaturze pokojowej. Zalać gorącą, ale nie wrzącą wodą (optymalna temperatura to około 70-80oC) i znowu zamieszać. Udekorować laską cynamonu.
Poncz
Rozgrzewające drinki podczas świątecznej lub sylwestrowej imprezy warto przygotować w większej ilości. Na myśl przychodzi od razu znany z amerykańskich filmów poncz, który rozgrzeje i poprawi humor wszystkich gości.
Do przygotowania PONCZU potrzebne będą:
- Czerwone wino półwytrawne lub półsłodkie: 1,5-2 litry
- Czarna herbata: 1 litr
- Laska cynamonu: 3 sztuki
- Goździki: 10 sztuk
- Gwiazdki anyżu: 3 sztuki
- Imbir: 3 cm kawałek pokrojony na plasterki
- Kardamon: 4 nasiona
- Cytryna: 1 sztuka
- Pomarańcza: 1 sztuka
- Cukier: 4 łyżki
Zaparzyć herbatę według przepisu na opakowaniu. Wino podgrzać (nie gotować!) z przyprawami i z cukrem. Cytrusy sparzyć, wyszorować i pokroić w plasterki. Można je ozdobić goździkami. Do naczynia włożyć owoce, przelać wino wraz z użytymi do jego przygotowania przyprawami i zaparzoną herbatę. Zamieszać. Serwować na ciepło.
Glögg bezalkoholowy
Grzaniec bezalkoholowy to świetny pomysł dla osób, które uwielbiają tradycyjny rozgrzewający smak i aromat grzanego wina, ale muszą unikać wysokoprocentowych trunków. Ten skandynawski korzenny napój w wersji bez alkoholu można kupić w butelce w każdym szwedzkim, norweskim czy fińskim sklepie. Na szczęście łatwo jest go także przygotować w domu, choć jego skład jest bardzo bogaty w różne owoce i korzenne przyprawy.
Do przygotowania GLÖGGA BEZALKOHOLOWEGO potrzebne będą:
- Sok jabłkowy: 1 litr
- Sok z czarnej porzeczki: 400 ml
- Woda: 1 litr
- Świeżo wyciśnięty sok z 1 pomarańczy
- Świeżo wyciśnięty sok z połówki cytryny
- Pół cytryny pokrojonej na plasterki
- Pół pomarańczy pokrojonej na plasterki
- Skórka z połowy pomarańczy
- Brązowy cukier: 1 łyżka
- Laski cynamonu: 2 sztuki
- Ziele angielskie: 6 sztuk
- Ziarna pieprzu: 10 sztuk
- Goździki: 6 sztuk
- Imbir: 4 cm kawałek pokrojony na plasterki
- Gwiazdka anyżu: 2 sztuki
Wszystkie składniki przełożyć i przelać do garnka. Całość podgrzać i wymieszać, następnie zdjąć z ognia. Wyjąć kawałki cytrusów i przykryć. Po około 30 minutach całość podgrzać jeszcze raz. Przelewać do szklanek przez sitko i podawać według upodobań samodzielnie albo z plastrami pomarańczy i cytryny oraz z przyprawami.
Rozgrzewająca herbata
Herbata zimowa to nie tylko popularna herbata imbirowa. Warto w tym sezonie zainspirować się Azją i wykonać tradycyjną, hinduską masala czaj. Ten rozgrzewający i równocześnie orzeźwiający, słodki napój o specyficznym aromacie sprawdzi się zarówno zimą, jak i latem!
Do przygotowania MASALA CZAJ potrzebne będą:
- Woda: 100 ml
- Mleko: 200 ml
- Czarna herbata, najlepiej sproszkowana: 3 łyżeczki
- Goździki: 5 sztuk
- Gwiazdka anyżu
- Cynamon: szczypta
- Czarny pieprz: szczypta
- Gałka muszkatołowa: szczypta
- Imbir suszony: szczypta
- Cukier: 2-3 łyżeczki
Wszystkie przyprawy utrzeć w moździerzu. Przełożyć do garnka i zalać wodą. Gotować na wolnym ogniu około 20 minut. Wsypać herbatę i ponownie doprowadzić do wrzenia. Podgrzać mleko z cukrem. Herbatę przecedzić i przelać do szklanki, zalać ciepłym mlekiem.
Gorąca czekolada
Drink z miodem, choć smakowity i słodki, nie jest odpowiedni dla każdego. Rozgrzewającym napojem, który mogą pić zarówno dzieci, jak i dorośli, jest pyszna, samodzielnie wykonana gorąca czekolada! Jak przygotować ją we własnej kuchni? Podstawą jest dobrej jakości czekolada w kostkach w ulubionym smaku!
Do przygotowania GORĄCEJ CZEKOLADY potrzebne będą:
- Mleko: 250 ml
- Śmietana kremówka: 100 ml
- Ulubiona czekolada w kostkach: 50 gramów
- Ewentualnie syrop wiśniowy lub malinowy: 50 ml
- Laska cynamonu lub bita śmietana do dekoracji
W garnku podgrzać mleko i śmietanę, nie doprowadzać do wrzenia. Dodać kawałki połamanej czekolady i mieszać, wciąż podgrzewając, do uzyskania kremowej konsystencji. Przelać do filiżanki, włożyć laskę cynamonu lub ozdobić bitą śmietaną.
