Wino porto to jeden z najpopularniejszych produktów z Portugalii. Jego wyjątkowy i specyficzny smak wciąż jednak jest w Polsce mało popularny – a szkoda, bo stanowi świetny dodatek do podwieczorku oraz słonych przystawek, a także fantastycznie rozgrzewa w jesienne i zimowe wieczory. Istnieje kilka rodzajów porto, choć region jego produkcji jest bardzo ograniczony. Jaka jest historia tego wina i czym różni się od tych znanych z Włoch czy Hiszpanii? Jak, do czego i w czym serwować porto?
Porto nie z Porto
Zanim sięgnie się po kieliszek do porto i napełni go aromatycznym trunkiem, warto poznać historię tego wyjątkowego na skalę światową wina. Oryginalnie pochodzi ono z regionu znajdującego się na północy Portugalii. W okolicach środkowego biegu rzeki Duero rośnie specjalna odmiana winogron, z których wytwarzany jest ten napój. Tam również, w wielkich winnicach leżakuje on, a następnie jest butelkowany. Wyłącznie portugalscy producenci znajdujący się na tym terenie mogą używać zastrzeżonej nazwy „porto” dla swoich wyrobów.
Historia porto, jak zaskakująco wielu trunków, sięga wojny stuletniej między Anglią a Francją. Skutkowała ona między innymi odcięciem Brytyjczyków od francuskich win. Dzięki temu napojem narodowym mieszkańców Wysp stał się m.in. cydr. Jednak dla wielu możnych wciąż było to za mało – szukali miejsc, dzięki którym uzupełnią swoje piwnice w nowe odmiany win, niezależnie od relacji z Francuzami.
Część kupców trafiła do portugalskiego Porto, w którym zaczęli zaopatrywać się w pochodzące z północnej części tego kraju wino. Nazwa porto wzięła się więc od miejsca, w którym prowadzony był handel alkoholem, a nie w którym był produkowany ten konkretny gatunek. Co ciekawe – słowo „Portugalia” również pochodzi od pierwotnej nazwy tego miasta: „Port Cale”. Dodaje to wiele magii do historii wina, które jest swoistym symbolem tegoż państwa!
Wino portugalskie nie różniło się specjalnie od innych tego typu trunków. Legenda głosi, że dopiero jego „podróż” do Anglii sprawiła, że stało się tym, czym jest dzisiaj. Podczas długiej przeprawy drogą morską wino w beczkach psuło się, traciło na wartości. Sprytni kupcy zaczęli dolewać do niego również importowanego portugalskiego spirytusu winnego. Zapobiegało to namnażaniu się drobnoustrojów, ale też zmieniało właściwości trunku! Nabierał mocy, specyficznego aromatu, a słodki smak pogłębiał się.
Anglicy pokochali takie udoskonalone wino. Wraz z rozwojem historii i globalnych kontaktów dyplomatycznych z czasem w wyjątkowym porto zasmakował cały świat. Wprowadzone już w XVIII wieku regulacje pozwoliły na stworzenie standardów produkcji tego trunku oraz wyznaczenie granic regionu, w którym uprawiane są winorośle na porto. Dzięki temu stało się ono jednym z portugalskich skarbów eksportowych.
Rodzaje porto
Oryginalne porto posiada 19-21% zawartości alkoholu. Proces produkcji zbliżony jest do wyrobu wina. Gdy poziom mocy zbliża się w beczkach do 7%, dodaje się do płynu spirytus winny w odpowiednich proporcjach, dzięki czemu uzyskuje się pożądany woltaż i aromat porto.
Chociaż winogrona na porto uprawia się wyłącznie w jednym, chronionym regionie na całym świecie, można uzyskać z nich aż siedem odmian wina. Różnią się one od siebie kolorem, poziomem słodyczy, a także jakością. Vinho do Porto Ruby jest najpopularniejszym i najłatwiej dostępnym rodzajem. Jest czerwone, bardzo słodkie i owocowe, cechuje je świeżość oraz krótki termin przydatności do spożycia po otwarciu. Bardziej szlachetną odmianą jest czerwone Vinho do Porto Tawny. Wina tego typu leżakują od 3 do nawet 40 lat. Wraz z wiekiem staje się mniej owocowe, a bardziej korzenne i wytrawne, co związane jest z czasem przetrzymywania go w drewnianych beczkach. Koneserzy sięgają również po czerwone Late Bottled Vintage (LBV) i Vintage Porto. To pierwsze jest nieco czekoladowe, ale równocześnie owocowe. To drugie to najbardziej prestiżowy gatunek, którego smak i aromat nie zmieniają się przez dziesiątki lat, a ilość cukru czy alkoholu nie spadają. Do czerwonych wersji należy również mało popularne Garrafeira, które wyróżnia przetrzymywanie go w szklanych gąsiorach po okresie leżakowania.
Porto występuje również w wersji białej. Vihno do Porto Branco może być słodkie lub wytrawne. Pije się je schłodzone, samodzielnie albo z ginem, w zależności od upodobań. Leżakuje minimum 5 lat i ma nieco niższą moc, niż wersja czerwona. Młode pokolenie rzemieślników stworzyło również porto różowe – Porto Rose – które wyróżnia owocowy, kojarzący się z malinami i truskawkami smak. Z czym podawać każdą wersję tego trunku oraz jak wyglądają kieliszki do wina porto?
Deserowy smak
Pełne słodyczy kieliszki porto kojarzą się w pierwszych odruchu z podwieczorkiem. Wino to wydaje się być doskonałym dodatkiem do ciasta czy lodów. W tej roli można serwować zarówno Porto Tawny, jak i Porto Ruby, które pasują do tarty czy drożdżówek z owocami, czekolady, kawy, mlecznych puddingów i innych tego rodzaju poczęstunków.
Deserowy smak wszystkich odmian tego trunku sprawdzi się również w towarzystwie nie tylko słodkich, ale i słonych przystawek! Czerwone porto polecane jest do portugalskich i angielskich serów, a także orzechów i bakalii. Podawane jako aperitif z pewnością zaostrzy apetyt na więcej podczas niejednego wystawnego przyjęcia! Z kolei białe porto, które należy podawać schłodzone samodzielnie lub z tonikiem i cytryną, pasuje do przekąsek z wędzonym łososiem czy prażonych ziaren. Jaki kieliszek do porto wybrać na każdą okazję?
Kieliszki do… sherry
Kieliszki do porto, mimo jego olbrzymiej popularności, nie wyróżniają się za bardzo wśród innych. Bywają oczywiście dedykowane kieliszki do port, które robią wrażenie oryginalnym kształtem. Doskonale sprawdzą się podczas eleganckiego przyjęcia. W dużej mierze jednak tę rolę w restauracjach czy podczas różnych uroczystości pełnią… kieliszki do sherry.
W Portugalii alkohol ten pije się w zwykłych lampkach do wina lub w ich pomniejszonej wersji. Nie oznacza to jednak, że można serwować je w czymkolwiek, nawet jeśli trudno jest kupić specjalne kieliszki do porto – kształt ma w tym wypadku znaczenie! Naczynie powinna wyróżniać przedłużona nóżka, za którą można złapać, by nie ogrzewać dłońmi płynu. Oprócz tego ważna jest szeroka czasza, w której skupia się cały aromat, trafiający podczas brania każdego łyka najpierw do nosa, zanim jeszcze smak wyczuwany jest w ustach. Degustacja przypomina więc delektowanie się tradycyjnym winem, chociaż ze względu na moc i zdecydowanie bardziej wyczuwalny posmak alkoholu trwa zdecydowanie dłużej, a z każdą chwilą porto przyjemnie rozgrzewa.