Wódka uchodzi za najbardziej swojski i znany w Polsce alkohol, jednak nie zawsze przekłada się to na wiedzę, jak podawać wódkę w elegancki sposób, który – dodatkowo - pozwala w pełni cieszyć się zaletami tego trunku. Przedstawiamy więc najważniejsze zasady, o których warto pamiętać, serwując wódkę w towarzystwie.
Savoir-vivre picia i serwowania wódki
Chociaż wódka jest od stuleci dobrze zakorzeniona w Polskiej kulturze, a w XIX wieku stała się trunkiem szeroko dostępnym, znajomość zasad jej eleganckiego picia i podawania ciągle nie jest powszechna. Przykładem może być popularna teoria, że czystą wódkę należy serwować silnie zmrożoną i zawsze pić z kieliszka „na raz”. Wódka rzeczywiście jest tym rodzajem alkoholu, w przypadku którego dopuszcza się wypicie całego kieliszka za jednym razem. Za bardziej eleganckie przy oficjalnych okazjach uznaje się jednak picie zawartości kieliszka na co najmniej dwa razy, co powala lepiej wydobyć walory smakowe czystej wódki. Jeśli już jednak pije się „na raz”, nie należy odchylać głowy do tytułu, ani wykrzywiać twarzy po wypiciu alkoholu. Z kolei smakowe, leżakujące wódki, należy zawsze popijać małymi łyczkami. Ponadto, dobry gospodarz, który zamierza poczęstować gości wódką, powinien wiedzieć, jak podawać wódkę w sposób właściwy i pozwalający w pełni docenić zalety trunku. Podczas bardziej oficjalnych spotkań to gospodarz uzupełnia kieliszki mocnym alkoholem – podobnie jak w przypadku wina, stając za gościem po jego prawej stronie. Ważna jest również właściwa temperatura serwowania wódki oraz – oczywiście - dobrze dobrane szkło.
W jakiej temperaturze podawać wódkę?
W powszechnym przekonaniu, że wódkę należy schłodzić przed podaniem, jest jednak ziarno prawdy. Nie oznacza to wprawdzie , że im bardziej będzie zmrożona, tym lepiej. Luksusowe wódki czyste powinno się serwować w temperaturze 6-10°C, nie należy więc trzymać ich długo w zamrażalniku. Wyjątkiem są wódki poddane jednokrotnej destylacji (np. Młody Ziemniak), które najlepiej spożywać w temperaturze pokojowej. Taka temperatura będzie też najlepsza dla słodkich wódek smakowych. Wytrwane i półwytrawne wódki „kolorowe” można schłodzić do 13°C, choć te mocno ziołowe także powinno się podawać w temperaturze pokojowej. Serwując czystą wódkę, należy też ochłodzić kieliszki do wódki, aż na ich powierzchni pojawi się charakterystyczny szron, a także naczynie, w którym wódka zostanie podana na stół. Najczęściej jest to po prostu butelka. Przed nalewaniem wódki ze schłodzonej butelki, należy owinąć szyjkę serwetką, żeby rosa z butelki nie kapała na stół lub do kieliszka. Butelkę można też wstawić do specjalnego wiaderka (coolera) z wodą i kostkami lodu. Bardzo eleganckim sposobem serwowania trunku będzie jednak podanie go w wykwintnej karafce do wódki, którą w przypadku czystej również należy schłodzić.
Jak podawać wódkę? W odpowiednim szkle
Dobór właściwego szkła do wódki ma wiele zalet. Wysokiej jakości szkło, o ciekawym designie, będzie piękną ozdobą stołu i elementem estetycznej oprawy chwil spędzanych w doborowym towarzystwie. Świetnie sprawdzą się tu komplety do wódki, które zawierają karafkę do wódki i kieliszki (najczęściej 6 sztuk) o tym samym wzornictwie. Przejrzyste szkło, szczególnie typu Crystalline, idealnie wyeksponuje kolor smakowych wódek. Odpowiedni kształt i pojemność kieliszków do wódki, pomoże z kolei wydobyć pełnię jej smaku i aromatu. Specjaliści uważają, że przy piciu najlepiej zrobi to smukły, wysoki kieliszek na nóżce (tzw. flute glass) lub bez niej. Może być prosty lub delikatnie otwierać się ku górze, jednak powinien być raczej wąski. Do degustacji i porównywania wódek, najlepiej z kolei użyć kieliszków typu sniffer (o podobnym kształcie jak kieliszek do grappy). Warto podkreślić, że ogólnie kieliszki na nóżce są bardziej uniwersalne, gdyż można w nich serwować zarówno wódki czyste, jak i kolorowe. W kieliszkach bez nóżki, raczej nie podaje się wódek kolorowych.
Pojemność kieliszków do wódki
Istotna jest też pojemność kieliszków i to, ile alkoholu należy do nich nalewać. Wódki czyste można nalewać niemal po brzeg kieliszka (lecz tak, by łatwo było go podnieść, nie rozlewając trunku), natomiast w przypadku kolorowych należy zostawić 3-5 mm pomiędzy poziomem płynu a krawędzią kieliszka. Nie ma jednej idealnej pojemności kieliszków do serwowania czystej wódki – dużo zależy tu od indywidualnych preferencji. Wódki wytrawne i ziołowe podaje się najczęściej w kieliszkach 35-40 ml, a słodkie smakowe w 20-25 ml. Jeśli podczas spotkania będą degustowane różne rodzaje wódki, warto jednak wzorem ostatnich trendów z najlepszych restauracji, podawać wszystkie trunki w małych kieliszkach (20-25 ml). Żeby oczyścić receptory węchowe przed degustacją kolejnego alkoholu, można powąchać ziarna kawy, w miseczce, postawionej wcześniej na stole. Kubki smakowe należy zaś przepłukiwać wodą niegazowaną o temperaturze pokojowej. Wreszcie, w przypadku wódek naturalnych, zwanych niekiedy samoróbkami, powinno się używać większego kieliszka, do którego nalewa się alkohol maksimum do połowy naczynia, tak by było w nim 20-35 ml napoju.
Jak podawać wódkę z jedzeniem?
Luksusowe czyste i smakowe wódki można podawać bez przekąsek lub jako digestif po głównym daniu. Jeżeli serwuje się wódki do posiłku, ogólna zasada to podawanie do głównego dania raczej wódek półsłodkich lub półwytrawnych, a do przekąsek wódek wytrawnych i gorzkich. Wódkę jako aperitif do przekąsek powinno się serwować około 30 minut przed obiadem lub kolacją. Różne rodzaje wódki można zestawiać z rozmaitymi daniami – na zasadzie uzupełniania lub kontrastu smaków. Wbrew popularnej opinii, przekąski czy główne dania, do których podaje się wódkę, wcale nie muszą być tłuste. Przekonanie to wzięło się po prostu stąd, że tłuszcz spowalnia wchłanianie i rozkład alkoholu, co pozwala wypić więcej. Przekąski do wódki nie muszą być również ostre i wyraziste w smaku – jak często stosowane śledzie, ogórki kiszone, tatar z cebulką, czy mocno przyprawione, zimne nóżki. Takie zakąski będą dobre głównie w połączeniu z wódkami o ostrym, „charakternym” aromacie (przede wszystkim żytnimi), ale zabiją smak łagodniejszych wódek, szczególnie pszenicznych. Rolą klasycznych przekąsek było bowiem nierzadko właśnie jak najlepsze stłumienie smaku wódki – często po prostu nienajlepszej jakości. Jeśli jednak podaje się wysokiej klasy wódkę, wówczas menu może być znacznie bardziej zróżnicowane i dopasowane do charakteru trunku. Zawsze warto jednak zadbać o to, by na stole była woda oraz inne napoje bezalkoholowe – na przykład soki owocowe.
