Literatka – historia małej szklanki

Literatka – historia małej szklanki - blog KROSNO

Literatka, czyli mała szklanka, która kiedyś przeznaczona była głównie do picia wódki, to jedno z popularniejszych naczyń, które można znaleźć w polskich kuchniach. Nic dziwnego – sprawdza się nie tylko podczas spotkań towarzyskich, ale jest też praktycznym szkłem codziennego użytku. Skąd wzięła się intrygująca nazwa literatki? Jak kiedyś wyglądały szklanki do wódki?  Dlaczego to jedno z najbardziej przydatnych naczyń w domu?

 

Wódka na polskich stołach

Destylowanie alkoholu to umiejętność, którą ludzkość zdobyła już w starożytności. Jednak na polskie stoły spirytus: „okowita” lub „gorzałka”, który z czasem – po rozcieńczeniu z wodą - stał się „wódką”, trafił dopiero w XVI wieku! Napój ten serwowano wówczas w metalowych kubeczkach – na początku tylko jako lekarstwo. Z czasem zaczęto podawać wódkę na magnackich przyjęciach. W tym czasie do tego rodzaju alkoholu dostęp mieli głównie najbogatsi – ubogie warstwy społeczeństwa raczyły się raczej piwem.

Wraz z rozwojem hut i rękodzieła szklanego, w XVIII wieku w polskich domach pojawiły się właśnie szklane kieliszki na nóżkach. Bogato zdobione naczynia przypominały te, z których dziś, obok wódki, pija się również nalewki i likiery.

W tym czasie gorzałka trafiła pod strzechy i do karczm, w których pito ten trunek z „karczmiaków”. Toporne, kanciaste szklane kieliszki – również na nóżkach, zapobiegających ogrzewaniu się płynu przez ciepło dłoni – były trudne do stłuczenia i tanie. Nie posiadały bowiem z reguły żadnych zdobień.

100 lat później zaczęto w Europie i w Polsce produkować naczynia do wódki bez nóżek: bardziej przypominające dzisiejsze szklanki literatki, a także „stopki”, czyli kieliszki z grubym dnem. Również charakteryzowały się odpornością na stłuczenia, a ich konstrukcja miała spowalniać ogrzewanie alkoholu przez dłonie.

Nie-bajkowa historia

Literatka to więc szkło przeznaczone głównie do serwowania wódki, która - pomimo zmiany stylu życia i przyzwyczajeń Polaków - wciąż jest bardzo popularna. Naczynie przeznaczone do picia tylko tego alkoholu o specyficznych cechach i nazwie nikogo więc nie dziwi.

Literatka pobudza jednak wyobraźnię wszystkich, którzy zaczytują się w opowieściach o przygodach polskich literatów romantycznych czy z XX-lecia międzywojennego. Znani z bujnego życia towarzyskiego pisarze i poeci nie stronili przecież od mocnego alkoholu.

Nazwa literatki – szklanki do wódki - wbrew skojarzeniom nie ma jednak nic wspólnego z biografiami słynnych artystów. To spolszczone określenie z języka niemieckiego na szklankę o niewielkiej pojemności – „Literachtel” lub „ein achtel Liter”. W takim razie, jeśli chodzi o objętość - ile ma literatka?

Literatka – ile ml?

Pierwotna niemiecka nazwa literatki – „ein achtel Liter”, czyli „1/8 litra” wprost określała, że naczynie powinno mieć 125 ml. W praktyce obecnie spotkać się można z literatkami o różnych pojemnościach pomiędzy 100 a 150 ml.

Na weselach czy przyjęciach literatka jest dość często stawiana obok mniejszego kieliszka jako naczynie na dodatkowy, słodki napój. Ponadto literatka – szklanka o małej pojemności – znalazła wiele innych zastosowań także w domowym zaciszu.

Uniwersalna literatka

Literatki do napojów gazowanych i soków są często używane podczas bankietów, małych i dużych przyjęć, czy spotkań z bliskimi na świeżym powietrzu. Szklanka ta nie jest ani za duża, ani za mała – w sam raz do posiłku lub by uraczyć się chłodnym napojem w upalne dni.

Literatki KROSNO u grubym szkle to także świetny pomysł na serwowanie np. wody czy mleka małym dzieciom. Trudno taką szklankę stłuc, nie jest też zbyt ciężka, a 100-150 ml to idealna porcja dla kilkulatka nawet w upalne dni.

Naczyniem często docenianym przez domowych kucharzy również jest literatka pojemność tej szklanki, która jest zawsze taka sama, pozwala na dokładne odmierzenie składników do wypieków. Doskonale sprawdzi się także np. do oddzielania białek od żółtek.

Warto mieć w domu zestaw szklanek literatek, które przydają się na co dzień i od święta. Kto wie, być może z czasem staną się one ważną częścią pełnych poezji i romantycznych lub epickich wspomnień?

Zobacz literatki i inne popularne szklanki z kolekcji Basic KROSNO

  1. Proste szklanki do herbaty Basic 250 ml
    Proste szklanki do herbaty Basic 250 ml
    Ocena:
    100%
    Cena promocyjna 16,99 zł Cena podstawowa 19,99 zł Najniższa cena 19,99 zł
  2. Szklanki do whisky Basic 250ml
    Szklanki do whisky Basic 250ml
    Cena promocyjna 25,49 zł Cena podstawowa 29,99 zł Najniższa cena 29,99 zł
  3. Zestaw Basic KROSNO (18 elementów)
    Zestaw Basic KROSNO (18 elementów)
    Cena promocyjna 48,42 zł Cena podstawowa 56,97 zł Najniższa cena 56,97 zł
  4. Szklanki literatki Basic 150ml
    Szklanki literatki Basic 150ml
    Cena promocyjna 16,99 zł Cena podstawowa 19,99 zł Najniższa cena 19,99 zł
  5. Rozchylane szklanki do herbaty Basic 250 ml
    Rozchylane szklanki do herbaty Basic 250 ml
    Ocena:
    100%
    Cena promocyjna 16,99 zł Cena podstawowa 19,99 zł Najniższa cena 19,99 zł
  6. Szklanki long drink Basic 300ml
    Szklanki long drink Basic 300ml
    Cena promocyjna 21,24 zł Cena podstawowa 24,99 zł Najniższa cena 24,99 zł
    Brak w magazynie
  7. Literatki Basic 100 ml
    Literatki Basic 100 ml
    Cena promocyjna 15,29 zł Cena podstawowa 17,99 zł Najniższa cena 17,99 zł

2020-06-04 13:25:00 107 viewed
Komentarze
Leave your comment
Your email address will not be published