Trudno uwierzyć, że szampan, który stał się elementem hucznego świętowania, a strzelanie korkami przy jego otwieraniu uznawane jest powszechnie za znak pomyślności, kiedyś nazywany był „diabelskim winem” i przysparzał trosk producentom. Jak to się stało, że wino z bąbelkami kojarzy się dziś z sukcesem i nową nadzieją? Jakie są jego odmiany i jak wybrać tę najsmaczniejszą? Jak serwować szampana zgodnie z zasadami savoir-vivre i raczyć się nim niczym sommelier?
Bąbelkowa historia szampana
Szampan to w długiej winiarskiej historii Europy stosunkowo nowy wynalazek. Chociaż we francuskiej Szampanii winorośle uprawiano jeszcze w starożytności, trunki stamtąd nie wyróżniały się specjalnie na tle innych, choć były doceniane przez możnych we Francji i w Anglii.
W XVII wieku w tym regionie zaczęto produkować tzw. wina szare, o bardzo jasnym, nietypowym kolorze. Ich sekretem było zabutelkowanie ich przed końcem pierwszej fermentacji, ponieważ źle dojrzewały w beczkach. Niespodziewanie dla winiarzy, odkryli oni naturalnie musujące wino, które nazywali… „diabelskim”. Butelki wybuchały pod ciśnieniem bąbelków lub korki samoistnie wystrzeliwały! Ówcześni nie wiedzieli, dlaczego tak się dzieje i nie potrafili tego kontrolować. Szybko pewnie wycofaliby się z tego interesu, gdyby nie popyt na Wyspach Brytyjskich – Anglicy masowo wykupywali beczki młodego szarego wina i butelkowali je we własnym zakresie.
Mniej więcej w tym czasie zakonnik dom Pierre Pérignon - na którego cześć nazwana została jedna z najlepszych marek szampana – zaczął wprowadzać innowacje zarówno w produkcji, jak i butelkowaniu młodego wina. Dobierał konkretne winogrona, nakazał pogrubić szkło na butelki i przechowywać gotowego szampana w chłodnych skałach. Wynalazł również nowy korek oraz sposób na przywiązywanie go, co zmniejszyło szanse na wystrzelenie i pozwalało zachować właściwości trunku na dłużej.
W naturalnie musującym winie zakochali się możni, a później sławni i bogaci. To dziś jest swego rodzaju symbolem luksusu - lampki do szampana wznosi się, by świętować sukcesy. Skąd wziął się ten zwyczaj? Jaki rodzaj szampana jest najsmaczniejszy? Jakie kieliszki do szampana będą najlepsze?
Rodzaje szampana
Kieliszki do szampana można napełnić jednym z pięciu rodzajów trunku: bardzo wytrawnym Brut intégral, Brut zéro, wytrawnym Brut, półwytrawnym Sec, półsłodkim Demi sec i słodkim Doux. Szampany Brut stanowią ponad 80% produkcji na świecie. Chociaż na początku wina musujące były półsłodkie, to właśnie wytrawną wersję pokochali Brytyjczycy, a później cały świat.
Produkcja szampana opiera się głównie na kilku odmianach winorośli: Chardonnay, Pinot Noir i Pinot Meunier. Obok nich istnieje kilka lokalnych i tradycyjnych, rosnących na niewielkich powierzchniach. Z tych popularnych gatunków uzyskuje się typowy smak tego trunku: o świeżym zapachu owoców, szczególnie cytrusowych, kwiatów, a nawet warzyw czy drożdży. Wraz z upływem lat nabiera on głębi i nowych aromatów, a także staje się coraz słodszy.
Niezależnie od rodzaju szampan produkowany jest wyłącznie w Szampanii. Nazwa jest zastrzeżona. Określenie „Champagne” nie może się pojawiać na jakichkolwiek, nawet nie winiarskich, produktach bez zgody pilnującej patentu instytucji.
Strzelające korki
Butelki do szampana wyróżniają się wyjątkowym kształtem. Zostały zaprojektowane z inżynierską precyzją, uwzględniając różne prawa fizyki. Szkło butelek jest zdecydowanie grubsze niż w typowej butelce do wina. Dno jest wklęsłe – całość musi wytrzymać bowiem ciśnienie rzędu 6 atmosfer! Fermentacja w butelce – czyli na sposób tradycyjny – przeprowadzana jest głównie w tych o pojemności 0,75l i 1,5l. Do pozostałych wielkości wlewany jest trunek już przefermentowany w beczkach.
Korki od szampana również wyglądają inaczej: wyróżnia je zaokrąglona i większa główka. Powstaje on niejako naturalnie - do butelki trafia bowiem zwykły korek, jednak jest tak mocno ściśnięty, że zwęża się i odkształca. Po wyjęciu go i włożeniu do wody, odzyska pierwotny cylindryczny kształt, znany z innych win.
Korki do szampana strzelają z prędkością nawet do 50 km/h! Skąd wziął się zwyczaj świętowania przy tym musującym winie? Jedna z historii mówi o tym, że Napoleon Bonaparte był wielkim fanem szampana. Uważał, że wygraną bitwą zasługuje się na ten trunek, a po przegranej jest on niezbędny. Wraz ze swoim wojskiem wymyślił bardzo widowiskową metodę jego otwierania, która rozpowszechniła się potem na całym świecie: tzw. sabrage, czyli odcinanie korka… szablą. W ten sposób korki strzelają na eleganckich przyjęciach i niektórych weselach – wymaga to nie lada wprawy, jednak zawsze robi wrażenie!
Prawda o świętowaniu szampanem może być jednak bardziej prozaiczna. W XIX wieku powstało we Francji wiele „domów szampana” – wyspecjalizowani producenci konkurowali ze sobą trunkami opartymi na sekretnych przepisach i wyjątkowych odmianach winorośli. Rozpoczęli też intensywną kampanię reklamową, która miała przekonać młodych dandysów, że szampan jest znakiem dobrego statusu, luksusu i synonimem sukcesu. Pomogła w tym również moda na francuską sztukę, kuchnię czy styl ubierania, która w tamtym czasie opanowała całą Europę. Ta etykieta przywarła do szampana na stałe i do dziś kieliszki z nim wznosi się podczas spotkań biznesowych, celebracji i rautów.
Lampki do szampana
Kieliszki do szampana - kryształowe lub proste – to dziś obowiązkowy element każdego świętowania. Istnieją trzy najczęściej spotykane formy. Pierwsza z nich to tzw. czarka - coupe. Wyróżnia się spłaszczoną czaszą na długiem nóżce. Legenda głosi, że kształt naczynia inspirowany jest kobiecymi piersiami. Jego wadą jest szybkie uwalnianie się bąbelków.
Drugie naczynie, czyli najpopularniejszy flutes, jest wysoki, wąski i prosty. Wydłużony kształt czaszy sprawia, że bąbelki i aromat utrzymują się na długo. Kieliszki do szampana dla pary młodej i nie tylko mogą mieć również formę tzw. tulipes. Mają zaokrąglone ścianki i wyraźnie zwężają się ku górze zaczynając od dość szerokiego dołu. Stosowane są również do picia białego wina
Tak elegancki i odświętny trunek wymaga specjalnego traktowania. Jak trzymać kieliszek do szampana i jak z niego pić, aby wyczuć pełnię aromatu?
Szampański savoir-vivre
Szampan i kieliszki do niego mogą znaleźć się na stole nie tylko podczas celebracji sukcesów. Świetnie smakuje również do przystawek i lekkich dań. Należy go schłodzić do temperatury około 6-8oC. Mało eleganckie jest, by wstrząsać butelką przed otwarciem – uleci z niej piana, a co za tym idzie gaz i aromaty. Trzeba ją natomiast lekko przechylić i odkręcić zabezpieczenie. Jedną ręką przytrzymuje się korek, uważając, by nie „celować” nim w stronę żadnego gościa, a drugą zdejmuje się siatkę. Wreszcie – trzymając korek, trzeba delikatnie przekręcić butelką, aby z niej jak najciszej wyskoczył.
Trunek nalewa się do kieliszka od 1/3 do 2/3 wysokości czary. Najpierw powinny otrzymać go kobiety i osoby starsze. Kieliszek należy trzymać za nóżkę, aby nie ogrzewać dłońmi zawartości.
Jak pić szampana, by odkryć wszystkie jego tajemnice? Pierwszym krokiem jest dokładne przyjrzenie się barwie napoju. Powinien być klarowny i błyszczący. W wysokiej klasy alkoholu bąbelki są małe i wolno przemieszczają się ku górze. Drugi etap to ocena zapachu – najpierw od razu po nalaniu, następnie po delikatnym zakręceniu kieliszkiem, a następnie po stanowczym zamieszaniu. W ten sposób uwolnią się aromaty: od najlżejszego do najmocniejszego.
Próbując szampana, warto wziąć najpierw mały łyk i przytrzymać go chwilę w ustach, aż posmak alkoholu zniknie. Dopiero wtedy można odczuć pełną słodkość, kwasowość i cierpkość. Taki sposób degustacji pozwoli w pełni ocenić bukiet smakowy – mieszaninę aromatów owocowych, kwiatowych, piekarskich i wielu innych.
Trzeba również pamiętać, że po nalaniu do kieliszków, butelka z pozostałym szampanem powinna znaleźć się w kubełku wypełnionym lodem. W dobrym tonie jest, by stała tak, aby etykieta była zawsze widoczna i czytelna dla gości.
Szampan z dodatkami
Szampan i truskawki - takie zestawienie jest elementem romantycznych scenografii, kojarzy się z flirtem i uwodzeniem. To proste do przygotowania połączenie – szczególnie latem, gdy na każdym rogu można kupić świeże, soczyste owoce. Wystarczy włożyć je do kieliszka – najlepiej lekko zmrożone - i zalać alkoholem.
Świetnym pomysłem są drinki z szampanem. Rewelacyjnie smakuje on bowiem w towarzystwie syropów, soków, musów i likierów owocowych. Bariści mają w swoim repertuarze nie tylko koktajle, takie jak klasyczna Mimosa, smakowite Royal Cosmopolitan czy niezwykłe Absolutely Fabulous, ale też szampańskie wersje ponczu czy Mojito. Wszystkie - za sprawą szampana z Szampanii - stają się cudownie orzeźwiające, słodko-cierpkie, elegancko połyskując w kryształowo czystych kieliszkach!
Zobacz najpiękniejsze kieliszki do szampana KROSNO
