Szkło jest uznawane za jeden z najbardziej ekologicznych materiałów na Ziemi. Mało kto wie, że mimo swojej kruchości szkło jest wieczne: można je przetwarzać w nieskończoność bez utraty właściwości! Dlatego m.in. tak ważne jest zwrócenie uwagi na jego prawidłowe segregowanie. Dodatkowo szklane naczynia można w pomysłowy sposób wykorzystać na wiele sposobów. Dlaczego jeszcze szkło jest eko?
Pochodzenie szkła
Szkło jest wszędzie. Jest ważnym elementem w każdej dziedzinie przemysłu. W miastach i poza nimi, w domach, szkołach, biurach – szkło pojawia się na każdym kroku. Znane jest ludziom niemal od początku cywilizacji, ponieważ składniki, które potrzebne są do jego powstania są – i zawsze były - łatwe do pozyskania.
Do powstania szkła potrzebne są piasek kwarcowy – najpowszechniejsza na świecie skała osadowa – oraz wysoka temperatura. W zależności od pożądanych właściwości dodaje się różne związki chemiczne, w tym wpływające na jego kolor tlenki metali. Sam proces nie jest zbyt skomplikowany – mimo to szklane opakowania czy naczynia, w przeciwieństwie do plastikowych, nadal są w powszechnej świadomości czymś luksusowym. Tymczasem recykling szkła pozwala na jego przetwarzanie lub - jeśli nie ma uszkodzeń - używanie go w nieskończoność. Dlatego m.in. za część szklanych opakowań w Polsce, a za większość w wielu różnych krajach w Unii Europejskiej, płacona jest kaucja. Ma ona na celu zachęcenie konsumentów do dbania o butelki i oddawanie ich do ponownego wykorzystania.
Wieczne szkło
Recykling szkła w Polsce w 2018 roku wynosił zaledwie 57%. Dla porównania na Litwie plasował się on na poziomie 74%, w Niemczech 85%, a w Belgii aż 96%. Wszystkiemu winne są oczywiście regulacje prawne, które w innych państwach wprowadzają finansowe zachęty do segregowania szklanych opakowań.
Warto wiedzieć, że w Polsce do zielonego pojemnika na szkło, oprócz butelek można wrzucać również słoiki czy opakowania po kosmetykach. Nie muszą być one umyte – i tak robione jest to w zakładzie utylizacji śmieci. Wszystkie te rzeczy mogą być również uszkodzone.
Jeśli trafia do kosza, a nie jest oddawane za kaucją, szkło ekologiczne przetwarzane jest na tzw. stłuczkę szklaną. Ta z kolei przetapiana jest na masę, z której powstają m.in. nowe naczynia, opakowania i butelki. Po ponownym wykorzystaniu znów mogą zostać potłuczone, przetopione i tak w kółko, bez pobierania nowych surowców z natury!
Nie każde szkło jest eko. Do recyklingu nie nadają się m.in. naczynia ceramiczne, żarówki, szkła okularowe, naczynia żaroodporne czy lustra. Spowodowane jest to dodawaniem do nich innych, niż do jego podstawowej wersji, związków chemicznych, np uszlachetniających czy zmieniających jego właściwości oraz inną temperaturą topnienia stłuczki szklanej powstałej z tego typu materiałów.
Recykling szkła - proces
Aby ponownie wykorzystać eko szkło, najpierw powinno ono zostać uporządkowane w sortowni śmieci. W pierwszym kroku błędów i pomyłek domowego recyklingu wypatrują ludzie, w drugim proces jest zautomatyzowany. Kolejny etap to usuwanie nalepek, kleju i brudu. Czyste szkło jest maszynowo dzielone na kolory, a później rozbijane i zgniatane na stłuczkę szklaną. Z tej nierzadko magnesami usuwa się kolejne, tym razem metalowe zanieczyszczenia. Później jeszcze kilkukrotnie maszyny sprawdzają barwę stłuczki i jej skład, odsiewając wartościowe szkło od nie nadającego się do recyklingu.
Wreszcie rozdzielony materiał trafia do hut szkła, które w swym procesie dopuszczają wykorzystywanie stłuczki „obcej”. Tam zestaw szklarski wraz ze stłuczką pochodzącą z recyclingu topi się w piecu szklarskim w temperaturze ok. 1450°C w wyniku czego powstaje jednorodna masa szklana. Po schłodzeniu do temperatury ok. 1100-1200°C formowane są z niej pożądane wyroby, które następnie poddaje się procesowi odprężania - czyli schładzania ich w kontrolowanych warunkach do temperatury pokojowej - nadając szkłu odpowiednią wytrzymałość.
Warto sprawdzić – wiedząc już, jak przebiega recykling szkła – co powstaje dzięki tym procesom. Drugie (albo kolejne!) życie tego materiału to nie tylko wykorzystanie go ponownie na opakowania. Stłuczka szklana może być też surowcem do produkcji szkła specjalistycznego – który później nie może już ulec ponownemu przetworzeniu oraz stać się elementem past czyszczących, mas ceramicznych, grysów czy materiałów izolacyjnych.
Recykling w Krosno Glass
A jak wygląda recykling szkła w hutach produkujących wysoko-jakościowe wyroby dla gospodarstw domowych, takich jak Krosno Glass? Na wstępie należy nadmienić, że tu wykorzystuje się wyłącznie stłuczkę tzw. własną”, która w procesie technologicznym traktowana jest z taką samą dbałością jak surowce.
Jest to niezmiernie ważne ze względu na zapewnienie stabilnego składu chemicznego szkła (niezmienne parametry formowania) oraz wysokie wymagania co do bezbarwności szkła. Istotne jest również, aby obieg odpadu szklanego był ograniczony do jednego pieca, z dużą dbałością o czystość procesu przetwarzania. Pozwala to na bardzo dobre kontrolowanie procesu produkcji i wyeliminowanie różnych metalicznych zanieczyszczeń takich jak np. żelazo dostające się wraz ze stłuczką, które w znaczący sposób pogarszają bezbarwność szkła.
Recykling szkła w Krosno Glass odbywa się na kilku etapach produkcji wyrobów. Kolejno podczas formowania, wystrzygania obrzeża, odprężania, obcinania kap, sortowania, szlifowania obrzeży i dna, mycia i suszenia, zatapiania obrzeży, zdobienia i końcowej kontroli jakości. Znaczna część stłuczki pochodzi z odcinanych kap, które są naddatkiem technologicznym charakterystycznym dla formowania wyrobów szklanych, ale również z wadliwych jakościowo wyrobów.
Podczas transportu stłuczki usuwa się z niej zanieczyszczenia metaliczne za pomocą magnesów umieszczonych wzdłuż transporterów. Tak oczyszczony odpad trafia do kruszarek, a następnie magazynowany jest w torbach typu big-bag i boksach, oddzielnie dla każdej wanny. W ten sposób zapewniona jest stałość składu chemicznego stłuczki, co pozwala na jej kontrolowane wykorzystanie w procesie produkcyjnym.
Inspirujące naczynia
Nie potrzeba huty, aby dać szkłu drugie życie. Zarówno nie nadające się do recyklingu szklane naczynia, takie jak np. wazony czy miski, jak i najprostsze szklane opakowania mogą być wykorzystywane na wiele różnych sposobów w gospodarstwie domowym. Mogą stać się oryginalnie zaaranżowanym elementem sezonowej dekoracji, posłużyć za świeczniki, potłuczone trafić do doniczek na tarasie jako warstwa filtrująca, być malowane, podwieszane, klejone z innymi elementami. Wystarczy użyć odrobiny wyobraźni lub poszukać udostępnianych w Internecie poradników, aby się zainspirować i ponownie wykorzystać coś, co wydaje się już niepotrzebne.
Kupując produkty w szkle, takie jak świece, warto zwrócić uwagę na ich wzornictwo. Gdy stracą swoje pierwotne przeznaczenie, wystarczy pozbyć się resztek produktu i dokładnie je umyć, by wykorzystać je np. jako mini doniczkę, organizer biurowy czy łazienkowy albo świecznik na tealighty. Takie rozwiązania są koniec końców korzystne nie tylko z punktu widzenia ekologii, ale też domowego budżetu!